Pani Genowefa ma 60 lat, choruje na POChP i zgłosiła się na SOR z powodu gorączki i gorszego samopoczucia. Jej gazometria wygląda następująco:
pH: 7,36
pCO2: 62mmHg
HCO3-: 34mmol/L
Jak zinterpretować te wyniki?
Zerknijmy najpierw na pH. Przy normie 7,35 do 7,45, wynik 7,36 w tej normie się mieści. Nie zbliża nas to w żaden sposób do interpretacji, bo nawet jeśli mamy do czynienia z jakimś zaburzeniem to jest ono całkowicie skompensowane. Idźmy dalej. Jak ocenisz pCO2 na poziomie 70mmHg?
Przy normie 35-45mmHg, 62mmHg to zdecydowanie za dużo. Mamy więc do czynienia z hiperkarbią. Jak taki wysoki dwutlenek wpłynie na pH?
Znaczące zwiększenie dwutlenku węgla we krwi powinno spowodować kwasicę oddechową. Jednak jak już już ustaliliśmy pH jest w normie. Dlaczego?
W pierwszej części dotyczącej RKZ pisałem, że kwasicę metaboliczną organizm może skompensować na dwa sposoby, przez płuca i przez nerki. W przypadku kwasicy oddechowej, kompensacja płucna nie jest możliwa. To właśnie niedomoga oddechowa jest źródłem kwasicy i gdyby organizm mógł tą drogą wydalić dwutlenek węgla to nie byłoby żadnej kwasicy do kompensowania. Dwutlenek jest jednak wysoki, zostaje nam więc odpowiedź nerkowa.
W odpowiedzi na wzrost dwutlenku węgla i spadek pH, nerki produkują HCO3-, żeby przechylić szalę z powrotem w stronę prawidłowego pH, pomimo wysokiego CO2.
Sprawdźmy, czy taka właśnie sytuacja wystąpiła u naszej pacjentki.
HCO3- na poziomie 34mmol/L przy normie do 26mmol/L to zbyt dużo, więc nasza hipoteza się potwierdziła. Wysokie pCO2 skompensowane wysokim HCO3- i w efekcie normalne pH oznacza całkowicie skompensowaną kwasicę oddechową. Nerki są co prawda dosyć powolne jeśli chodzi o kompensację, jednak POChP też nie powstaje z dnia na dzień. Wszystko nam tutaj pasuje. To jednak nie koniec naszej historii.
Za kilka godzin kontrolna gazometria nie wygląda już tak różowo:
pH: 7,26
pCO2: 82mmHg
HCO3-: 36mmol/L
Jak się odnieść do tych wyników?
pH nie jest już w normie. Wzrost dwutlenku węgla spowodował spadek pH, doprowadzając do kwasicy oddechowej. Pani Genowefa z powodu zaostrzenia POChP nie ma siły efektywnie pozbywać się CO2 z organizmu. Nerki nie mają czasu, żeby nadrobić produkcją HCO3-, zmiany poziomu CO2 były zbyt gwałtowne. Sytuacja, w której mamy podwyższone CO2, w odpowiedzi podwyższone HCO3 i mimo to obniżone pH nazywamy kwasicą oddechową częściowo skompensowaną.
Co dalej z naszą pacjentką? Można spróbować zmniejszyć jej wysiłek oddechowy poprzez zastosowanie wentylacji nieinwazyjnej CPAP. Jeśli to się nie powiedzie, prawdopodobnie czeka ją intubacja i respirator. Nie warto palić.