W filmach albo na oddziałach często słyszy się, że pacjent jest wstrząsowy, co to jednak dokładnie oznacza?
Mówiąc najprościej: jakiś problem w układzie krążenia powoduje, że za mało tlenu trafia z krwią do komórek. Jaki to może być problem? Mamy ich cztery podstawowe typy:
- wstrząs hipowolemiczny (niskoobjętościowy) – za mała ilość krwi w naczyniach np. na skutek krwotoku albo odwodnienia
- wstrząs kardiogenny (pochodzenia sercowego) – serce za słabo pompuje krew, np. w rozległym zawale
- wstrząs obstrukcyjny – spowodowany przeszkodą w układzie krwionośnym
- wstrząs dystrybucyjny – zbyt dużo naczyń w organizmie jest rozszerzonych, więc krwi nie starcza dla najważniejszych narządów np. w sepsie
Kiedy rozpoznajemy wstrząs? Czy na przykład każde poważne krwawienie to już wstrząs? Granica nie jest ostra, ale są pewne objawy, które wszystkie naraz składają się na obraz wstrząsu:
- niskie ciśnienie tętnicze – nie wszystkie objawy występują w każdym rodzaju wstrząsu, oprócz tego jednego
- objawy psychiczne i neurologiczne – wszystko zaczyna się od lęku, pacjent czuje, że coś dzieje się coś naprawdę złego, im mniej krwi dopływa do mózgu, tym coraz głębsze zaburzenia świadomości, aż do pełnej śpiączki
- duszność i tachypnoe (przyspieszony oddech) – mylące i nieintuicyjne objawy, ale nabierają one sensu, jeśli przypomnimy sobie, że istotą wstrząsu jest brak tlenu w komórkach
- nudności i wymioty – wynikające prawdopodobnie z niedokrwienia tzw. ośrodka chemiowrażliwego w mózgu wykrywającego zatrucia; wypatruj tego objawu, bo jego pojawienie się, może oznaczać właśnie pogłębienie wstrząsu
- blada, zimna, spocona skóra – organizm zmniejsza dopływ krwi do skóry, żeby starczyło dla ważniejszych narządów, chyba, że wstrząs jest dystrybucyjny i jego przyczyną jest rozszerzenie naczyń, wtedy skóra jest ciepła, sucha i zaczerwieniona
- tachykardia (przyspieszona akcja serca) – serce przyspiesza, żeby szybciej pompować krew, chyba, że przyczyną wstrząsu jest bradykardia (zbyt wolna akcja serca)