Pan Bogumił ma 46 lat i martwi się, że zachoruje na raka prostaty tak jak jego dziadek i ojciec. Na własną rękę zrobił sobie wynik PSA, którego wartość jest podwyższona. Jaką ścieżkę diagnostyczną zaproponować teraz naszemu pacjentowi?
Temat wczesnego wykrycia raka prostaty jest kontrowersyjny i nie ma jednoznacznych algorytmów, a raczej promuje się indywidualne podejście.
Zacznijmy od tego, że nie u każdego pacjenta badanie PSA jest zalecane. Akurat Pan Bogumił ma dodatni wywiad rodzinny, powyżej 45 lat i dużą obawę co do zachorowania więc jest dobrym kandydatem do wykonania badania PSA. Tak samo warto zaproponować takie badanie mężczyźnie powyżej 40 roku życia który ma mutację BRCA2. Pełną listę kandydatów do badania PSA znajdziesz w wytycznych EAU dotyczących raka prostaty.
Niezależnie od siły wskazań do wykonania badania PSA, należy z pacjentem poważnie porozmawiać zanim taki wynik się zleci. Jeśli bowiem wyjdzie podwyższony, czeka nas wybór: czy i kiedy wykonać biopsję prostaty?
A to również decyzja niełatwa. Wykonanie tego niewątpliwie inwazyjnego badania należy uzależnić od wieku, dokładnej wartości PSA, dynamiki narastania, wyniku badania per rectum, dodatkowych wyników laboratoryjnych i obrazowych.
Sam pojedynczy wynik PSA niewiele nam mówi, zwłaszcza, że może być podwyższony w zwykłym rozroście czy zapaleniu prostaty. Dodatkowo, nie traktujemy go zero-jedynkowo, czyli w normie albo nie, ale liniowo czyli im wyższy wynik tym większe ryzyko nowotworu.
Podsumowując, Pana Bogumiła należy zbadać per rectum, wypytać o choroby współstniejące i na podstawie tych informacji i dokładnego wyniku PSA podjąć decyzję, co dalej.
Zobaczmy teraz na pytanie na LEKu.
Pytanie nr 18
Stwierdzenie podwyższonego stężenia antygenu swoistego dla prostaty (PSA):
A. upoważnia do rozpoznania raka gruczołu krokowego.
B. jest wskazaniem do wykonania przezodbytniczej ultrasonografii z biopsją
cienkoigłową.
C. jest wskazaniem do wykonania przezodbytniczej ultrasonografii z pobraniem wycinków do badania histologicznego.
D. jest wskazaniem do wykonania badania magnetycznego rezonansu miednicy.
E. jest wskazaniem do wykonania badania pozytonowej tomografii emisyjnej.
Ech… Nie jest to najlepsze pytanie. Wytyczne wyraźnie piszą, że pojedynczy wynik podwyższonego PSA to za mało, żeby wszczynać alarm. Najbliższą prawdy wydaje się odpowiedź o biopsji, a że złotym standardem jest biopsja gruboigłowa zaznaczyłbym odpowiedź C:
Pytanie nr 18
Stwierdzenie podwyższonego stężenia antygenu swoistego dla prostaty (PSA):
A. upoważnia do rozpoznania raka gruczołu krokowego.
B. jest wskazaniem do wykonania przezodbytniczej ultrasonografii z biopsją
cienkoigłową.
C. jest wskazaniem do wykonania przezodbytniczej ultrasonografii z pobraniem wycinków do badania histologicznego.
D. jest wskazaniem do wykonania badania magnetycznego rezonansu miednicy.
E. jest wskazaniem do wykonania badania pozytonowej tomografii emisyjnej.