Lidokaina to lek miejscowo znieczulający i antyarytmiczny.
| Działania | Wskazania |
| Hamowanie przewodzenia nerwowego | – Ból (absolutnie każdy) – Komorowe zaburzenia rytmu (nie zadziała na inne) |
Znieczulenie miejscowe
Najbardziej powszechnym wykorzystaniem lidokainy jest znieczulenie miejscowe (inaczej nasiękowe) gdzie ostrzykujemy np. ranę, przed jej zeszyciem. Maksymalna dawka przy takim podaniu to 300 mg. Jeśli mamy np. 2% lidokainę (czyli 20mg/ml) to możemy jej podać 300mg / 20 mg/ml = 20ml. Istnieją preparaty z dodatkiem adrenaliny lub noradrenaliny, które obkurczają naczynia krwionośne w miejscu podania, opóźniając wchłanianie leku do krwi i zwiększając maksymalną dawkę lidokainy do 500 mg.
Dożylne podanie przeciwbólowe
Nazwa lek znieczulenia miejscowego może być myląca ponieważ lidokainę możemy z powodzeniem podać dożylnie w każdym ostrym i przewlekłym bólu np. bólu brzucha, bólu pleców, bólu pourazowym czy w migrenie.
Nie jest znana optymalna dawka, ale najczęściej mówi się o 1-2 mg/kg dawki nasycającej i 1-2 mg/kg/h wlewu podtrzymującego1. Zwyczajowo tę początkową, nasycającą dawkę nie podajemy z ręki, tylko w powolnym wlewie, ok. 10-20 min, ale nie znalazłem dowodów na poparcie takiego czasu podawania.
Dożylne podanie w komorowych zaburzeniach rytmu
Lidokaina może być alternatywą dla amiodaronu w opornym na defibrylację migotaniu bądź częstoskurczu komorowym. ERC proponuje podanie 100 mg po trzeciej nieudanej defibrylacji i kolejne 50 mg po piątej. Lidokaina jest też wykorzystywana w komorowych zaburzeniach rytmu poza zatrzymaniem krążenia, ale nie znalazła się w schemacie leczenia tachykardii ERC z 2021 r.
Przeciwwskazania
Jedną z najcenniejszych cech lidokainy jest istnienie właściwie tylko jednego i to bardzo rzadkiego przeciwwskazania czyli nadwrażliwości na amidowe leki znieczulenia miejscowego: lidokainę, bupiwakainę, prilokainę, mepiwakainę czy artekainę. Jeżeli pacjent miał kiedyś znieczulenie miejscowe np. u dentysty i nic się nie działo to ryzyko nadwrażliwości jest bardzo niskie.
Ciąża
Lidokaina przechodzi przez łożysko i teoretycznie może spowodować powikłania u płodu, ale jeśli już, to wynikają one, tak jak u matki, z przedawkowania, a nie z działania teratogennego.
Laktacja
Lidokaina przenika do pokarmu kobiecego, ale tak jak większość leków w znikomych stężeniach.
Toksyczność
Toksyczność lidokainy wynika najczęściej ze zbyt dużego stężenia we krwi czyli zbyt dużej dawki albo zbyt szybkiego podania. Książkowo przebiega ona dwufazowo, najpierw jako pobudzenie układu nerwowego czyli mrowienie wokół ust, zaburzenia słuchu, widzenia, zawroty głowy i drżenia mięśniowe, a potem jako jego zahamowanie jako zaburzenia świadomości, oddechu, rytmu serca oraz drgawki.
Specyficzne zastosowania
Działanie znieczulające lidokainy możemy wykorzystać celując w konkretne struktury nerwowe. Znieczulenie nerwu udowego bardzo skutecznie zablokuje ból złamania kości udowej, a znieczulenie zwoju skrzydłowo-podniebiennego na tylnej ścianie nosogardła przerwie atak migreny lub klasterowego bólu głowy.