Kiedy mnie, lata temu, uczono pierwszej pomocy, na ranę klatki piersiowej należało nakleić kawałek folii i przykleić ją z trzech stron, pozostawiając jedną krawędź wolną. W ten sposób tworzy się zastawka, która na wdechu nie pozwala dostać się powietrzu do klatki piersiowej a na wydechu powietrze i ewentualnie krew mogą swobodnie się wydostać.
Wytłumaczeniem tego postępowania było zapobieganie pogłębia się odmy opłucnowej, czyli powietrza pomiędzy płucem a ścianą klatki piersiowej. W szczególności boimy się odmy prężnej, gdzie na wdechu powietrze dostaje się do klatki piersiowej uciskając płuco i naczynia, ale na wydechu nie ma jak się wydostać, nieuchronnie prowadząc do śmierci. Nasza zastawka, stworzona z folii miała być kontrą na patologiczną zastawkę, która powstała na skutek uszkodzenia klatki piersiowej.
Wszystko pięknie, tylko skąd wiemy, że to faktycznie tak działa? Ano nie wiemy. To znaczy ja nie wiem. Nie umiałem znaleźć żadnych dowodów na zmniejszenie ryzyka odmy prężnej przez taki specjalistyczny opatrunek. Podobno są jakieś badania na zwierzętach, porównujące różne typy opatrunków, ale znalazłem żadnego badania porównującego jakikolwiek opatrunek z brakiem opatrunku. Jeśli kojarzysz takie badanie, to podziel się proszę. Jestem nim bardzo zainteresowany.
A co na ten temat mówią wytyczne? ERC na temat urazów ma tylko rozdział dotyczący pierwszej pomocy gdzie sugerują pozostawić ranę bez żadnego opatrunku, a zastosować go dopiero jeśli zaistnieje taka potrzeba a ratownik jest przeszkolony. Ma być to opatrunek nieokluzyjny, czyli pozwalający na wydostawanie się powietrza, ale co ta „potrzeba” dokładnie oznacza, nie doprecyzowali. TCCC również sugeruje opatrunek nieokluzyjny. ITLS sugeruje użycie opatrunku okluzyjnego, folii zamkniętej na głucho ze wszystkich stron i ewentualne odklejenie jej w przypadku objawów odmy. To zmiana w stosunku do poprzeniej edycji, która zalecała nieokluzyjny opatrunek, zaklejony jedynie z 3 stron. Powód tej zmiany jest dla mnie tajemnicą.
Wiem, że zostawiam Cię z niczym, ale brak jasnych kryteriów postępowania to też jakaś informacja. Na koniec jedna sztuczka, która może Ci się przydać, gdybyś jednak zdecydował się na opatrunek nieokluzyjny, czyli taki z zastawką.
Chociaż cała medycyna ucieka od partyzantki i idzie w stronę dedykowanych produktów, w jednym z całkiem nowych badań, z sukcesem przetestowano użycie kawałka koca termicznego, przyklejonego, uwaga, tylko z dwóch stron. Opcja warta rozważenia, ale pod warunkiem, że w plastrach, których używasz, producent uwzględnił funkcję klejenia, co nie zawsze jest oczywiste, biorąc dodatkowo pod uwagę krew, pot (pacjenta) i łzy (ratownika).
Schachner T, Isser M, Haselbacher M, Schröcker P, Winkler M, Augustin F, Lederer W. Rescue Blanket as a Provisional Seal for Penetrating Chest Wounds in a New Ex Vivo Porcine Model. Ann Thorac Surg. 2022 Jul;114(1):280-285. doi: 10.1016/j.athoracsur.2021.06.083. Epub 2021 Aug 8. PMID: 34370985.